Bioróżnorodność roślin i zwierząt Jeziora Rajgrodzkiego w miejscu realizacji inwestycji pn.: „Ochrona krajobrazu oraz zasobów przyrodniczych przez zagospodarowanie nadbrzeża Jeziora Rajgrodzkiego w Rajgrodzie oraz terenów przyległych”
Część I: flora wodna, ichtiofauna, mięczaki
Każdy ekosystem wodny jest unikalny i pełni ważną rolę w całej biocenozie, ponieważ to woda kreuje ogół życia w ekosystemach. Zbiorniki wodne, cieki czy jeziora pełnią rolę rezerwuaru bioróżnorodności, gdyż panują tam konkretne warunki środowiskowe i ekologiczne. Jezioro Rajgrodzkie, mimo swojej atrakcyjności ze względu na występujące w nim walory przyrodnicze oraz turystyczne – niestety, ale jest zbiornikiem bardzo słabo poznanym. Niewiele jest artykułów naukowych odnoszących się do składu gatunkowego fauny czy flory jeziora. Jednak bez wątpienia jezioro to jest ostoją dla wielu gatunków rodzimej flory i fauny. Jakość Jeziora Rajgrodzkiego jest regularnie badana przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Z dostępnych danych z 2022 r. wynika, że ze względu na jakość elementów biologicznych jak i fizykochemicznych jezioro znajduje się w 2 klasie, w związku z czym w roku 2022 stan ekologiczny Jezioro Rajgrodzkiego oceniono jako 2 klasę (stan dobry). Niniejsze opracowanie powstało w ramach zadania pn. „Ochrona krajobrazu oraz zasobów przyrodniczych przez zagospodarowanie nadbrzeża Jeziora Rajgrodzkiego w Rajgrodzie oraz terenów przyległych”. Raport opiera się na obserwacjach własnych autora dokonanych w miejscu inwestycji w okresie maj-sierpień 2023 r., które uzupełniono o dostępne dane literaturowe, dane zgromadzone w internetowych bazach obserwacji przyrodniczych, a także pozostałe własne obserwacje przyrody jeziora z lat wcześniejszych oraz informacje uzyskane w trakcie rozmów z wędkarzami. Obszar opracowania obejmował odcinek Jeziora Rajgrodzkiego od przystani wędkarskiej do mostu na rzece Jerzgni. W celu dokonania pełniejszej oceny bioróżnorodności Jeziora Rajgrodzkiego uzupełniono uzyskane dane o obserwacje nieco szersze niż obszar opracowania.
Część II: awifauna
Jezioro Rajgrodzkie a różnorodność biologiczna
Położone na terenie Pojezierza Ełckiego jezioro Rajgrodzkie jest częścią Kompleksu Jezior Rajgrodzkich. Poza j. Rajgrodzkim w skład kompleksu wchodzą j. Stackie i j. Przepiórki. Choć każde z jezior to odrębna odnoga, to tworzą one jeden akwen. Kompleks zasilany jest wodami rzeki Legi, natomiast odpływ wody przebiega rzeką Jegrznią w Rajgrodzie i przez Kanał Kuwasy w Czarnej Wsi. Oba te cieki posiadają jazy, którymi regulowany jest poziom wody w jeziorze.
Jako jezioro rynnowe cechuje się dość wysokimi brzegi oraz znaczną głębokością. Choć średnia głębokość nie jest imponująca (9,4 m), to maksymalna sięgająca 52 metrów klasyfikuje zbiornik na 18 miejscu wśród najgłębszych jezior w Polsce. Na jeziorze jest kilka wysepek, w tym dwie największe Sacin i Sowiak, które są ostojami dzikiej przyrody w obrębie zbiornika. Również linia brzegowa jeziora w dalszym ciągu spełnia to kryterium. W znacznej części jest to teren leśny lub łąkowy, słabo dostępny i w niewielkim stopniu zurbanizowany. Kształt kompleksu jezior, bardzo długa linia brzegowa i dziki charakter wyróżniają jezioro na tle innych w rejonie. Jedyna forma ochrony jaką objęte jest jezioro i tereny przyległe, to Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Rajgrodzkie.
Cytując encyklopedyczną definicję bioróżnorodności, określimy ją jako zróżnicowanie żywej przyrody na wszystkich poziomach jej organizacji (materiału genetycznego, populacji i gatunku oraz ekosystemów). Można ją również określić jako bogactwo i zróżnicowanie organizmów czy siedlisk na naszej planecie.
Żywe organizmy oddziałują na siebie nawzajem w dynamicznych ekosystemach. Zmienność genetyczna danej populacji, bogactwo gatunkowe ekosystemu oraz ciągłość istnienia łańcuchów troficznych, a czasem konieczność występowania zależnych od siebie komponentów (np. skójka – różanka) wpływają na różnorodność biologiczną. Zniknięcie jednego gatunku może mieć daleko idące konsekwencje dla innego, a czasem dla całego ekosystemu.
Naturalne ekosystemy jeziorne cechuje zwykle duża różnorodność gatunkowa, która jest specyficzna dla poszczególnych stref jeziora. Jezioro Rajgrodzkie i obszar nadbrzeża skupiają w sobie sieć wzajemnych powiązań. To one decydują o bogactwie i różnorodności biologicznej ekosystemu, a przez to wpływają również na jego trwałość i odporność na negatywne czynniki.
Im stopień różnorodności biologicznej jest większy, tym cały ekosystem lepiej radzi sobie ze zmianami, zwłaszcza tymi dynamicznymi.
Wpisu dokonała:
Ewa Kisielewska
Referat Inwestycji i Rozwoju
Urzędu Miejskiego w Rajgrodzie